آموزش نکات مهم جهت کشت سیر

گیاه سیر (Garlic) یک گیاه علفی، دائمی، چند ساله و پیازدار محسوب می‌شود که ارتفاع آن تا ۴۰ سانتیمتر نیز می‌رسد. قسمت زیر زمینی آن متورم و مرکب از ۵ تا ۱۲ قطعه محصور در غشاهای نازک و ظریف به رنگ خاکستری مایل به سفید می‌باشند. برگ‌های آن باریک و نواری شکل به رنگ سبز تیره و گل‌های آن کوچک و صورتی رنگ که به صورت یک چتر در انتهای ساقه ظاهر می‌شود.

این گیاه در دو گونه کشت می‌شود. گونه اول ساقه مرکزی کوتاه و چوبی دارد. این گونه در مناطقی با زمستان‌های سخت و با دمای پایین کشت می شود. دومین گونه فاقد چنین ساقه مرکزی سخت و محکمی می‌باشد و بهتر است در مناطقی که زمستان‌های ملایم‌تری دارند کاشته شوند. پیاز سیر از تعدادی پیاز کوچک و پهن تشکیل شده و اصطلاحاً به آن سیرچه می گویند. در شرایط مساعد از هر حبه سیر (سیرچه)، پیازی به وجود می آید که شامل هشت تا بیست سیرچه می باشد. از همین رو آن را گیاهانی افزون شونده و تکثیر پذیر می دانند.

سیر برای تولید محصول بهتر به آبیاری فراوان، آفتاب و خاک غنی نیاز دارد. این عوامل و شرایط مناسب چنانچه فراهم باشد، غده های بزرگتر و سالم تری هم تولید میشود. در مرحله اولیه سیر رشد رویشی دارد و به محض آنکه بوته شروع به تولید سیرچه و غده کرد رشد رویشی متوقف میشود.

روش کشت و کار سیر حائز اهمیت است. برای کاشت این محصول عموما دو روش کرتی و جوی پشته‌ای توصیه می شود و معمولا بهترین روش کاشت سیر، روش جوی پشته است که در این روش سیرچه را از پیاز جدا می کنند و معمولا از سیرچه های متوسط برای کاشت استفاده می نمایند. عمق کاشت سیر باید 2.5 تا 5 سانتی متر باشد که البته هرچه منطقه کشت سردتر باشد، عمق کاشت نیز باید کمی بیشتر شود.  فاصله کاشت  روی ردیف 7.5 تا ۱۵ سانتی متر و فاصله ردیف ها از یکدیگر ۲۰ تا ۴۰ سانتی متر توصیه می شود. سیرچه را طوری در خاک قرار می دهید که نوک سیر به سمت بالا و انتهای سیرچه به سمت پایین قرار گیرد. مقدار مصرف سیرچه در یکصد متر مربع حدود ۱۵ عدد سیر یا به عبارتی دیگر ۳ کیلو سیر برای ۱۰ متر مربع زمین است.

تراکم کاشت زمانی بیشتر در نظر گرفته می شود که خسارتی به مزرعه وارد شود یا زمانی که خاک خیلی حاصلخیز باشد. فاصله بیشتر بین ردیف ها باعث کنترل آسان تر علف های هرز و نفوذ بیشتر نور خورشید می شود. کاشت متراکم تر در داخل ردیف ها و بین ردیف ها می تواند عملکرد را افزایش دهد اما هزینه کاشت نیز افزایش می یابد. کاشت نزدیک به هم در داخل ردیف ها اندازه پیازها را تا اندازه ای کاهش می دهد. بنابراین نسبت عملکرد ممکن است کم شود.

استفاده از سیرچه مناسب در افزایش کیفیت محصول بسیار مهم می باشد. برای کاشت سیرچه، کشاورزان معمولا بخشی از محصول سیر خود را برای سال آینده نگهداری می کنند. این نکته را باید در نظر داشته باشید که اندازه بزرگ سیرچه ملاکی برای داشتن محصولی خوب و مرغوب نمی باشد و بهتر است از سیرچه های متوسط استفاده کرد.

سیر را از اولین سرمای منطقه تا اواخر آبان ماه می کارند. کاشتن سیر در بهار باعث می شود که اندازه سیرها کوچک شود و نیز ممکن است پیش از زمستان جوانه بزند و یخ زدگی موجب نابود شدن آن بشود.

سیر به خشکی حساس است و رطوبت مناسب برای رشد آن ضروری است. تنش رطوبت، رشد اولیه و تکثیر پیازها را تحت تأثیر قرار داده و باعث می شود سیرچه ها کوچکتر شده و در زمان برداشت سیر های کوچک تولید شوند. به آبیاری پس از کاشت سیر باید توجه کرد. آبیاری بیش از حد یا خیلی کم منجر به وارد شدن تنش و استرس به گیاه شده و تشکیل بخش‌های پیازی شکل ضعیف شده و منجر به افزایش مشکلات و بیماری‌های گوناگون و پوسیدگی ریشه می‌گردد. اگر در منطقه بارانی زندگی می‌کنید معمولا نیاز به آبیاری گیاه سیر نخواهید داشت یا حداقل تا ۱ هفته بعد از بارندگی و حتی بیشتر نیاز به آبیاری نیست. نوع خاک می تواند در تعیین فواصل آبیاری و میزان آب مصرفی در هر دوره مؤثر باشد. در خاک‌های نرم و سبک دفعات آبیاری باید بیشتر باشد چون سرعت عبور آب و خشک شدن زودتر است. اگر خاک گلدان یا باغچه سنگین است، هر هفته یکبار در آب و هوای خنک و سرد و ۲ تا ۴ بار در هفته در آب و هوای گرم باید آبیاری انجام دهید تا خاک مرطوب بماند.

حدود ۲ تا ۴ هفته قبل از برداشت آبیاری را به حداقل میزان ممکن برسانید و حتی بهتر است که کلا آبیاری را قطع کنید. در مورد آبیاری خاک گلدان، خاک گلدان سیر که در بیرون از خانه قرار دارد، باید همواره مرطوب باشد اما در صورتی که داخل خانه نگهداری می شود باید مراقب آبیاری آن باشید و مطابق شرایط داخلی خانه مثلا مقدار نور خورشید دریافتی برای گیاه و نیز دمای محیط آن را آبیاری کنید.

بهترین نوع خاک برای کاشت سیر و نگهداری از آن خاک لومی شنی و پس از آن خاک رسی می‌باشد .در هر صورت خاک مورد نظر باید زهکشی خوبی داشته باشد و pH آن بین ۶.۵ تا ۷ قرار گیرد. پس اگر خاک خیلی سنگینی دارید به آن مقداری شن اضافه کنید یا کاشت سیر را در گلدان انجام دهید.

برداشت عملیاتی است که بیشترین هزینه کارگری را در بردارد و تصمیم گیری برای زمان برداشت بسیار بحرانی است. پیازهایی که خیلی زود برداشت شوند کوچک خواهند و در طی عمل آوری چروک خورده و به خوبی انبار نخواهند شد. سیر هایی که خیلی دیر برداشت شوند، در معرض کپک ها قرار گرفته و پوشش های حفاظتی خود را از دست می دهند. هوای تابستانی گرم و خشک باعث زودتر رسیدن محصول شده، در حالی که آب و هوای بارانی برداشت را به تأخیر می اندازد. برداشت سیر زمانی است که ۵۰ تا ۷۵ درصد از برگ ها زرد شوند، نوک برگ ها شروع به خشک شدن نماید، تغییر رنگ دهد، خم شود و رشد بخش های هوایی متوقف شده باشد که تقریبا می توان گفتن این زمان به اواخر تیر می رسد.

قبل از کاشت گیاه بهتر است از کودهای حاوی فسفر، پتاسیم و سولفور استفاده شود. موقع کاشت سیر و پس از آن باید توجه داشته باشید که کودهای NPK که حاوی درصد بالاتری از نیتروژن هستند بهترین گزینه برای کوددهی این گیاه محسوب می‌شوند. 1/3 کودهای حاوی درصد بالای نیتروژن نیز موقع کاشت و مابقی هم در فصل بهار که فصل رشد هستند استفاده می‌گردند. بعد از اینکه در فصل بهار کود نیتروژن به گیاه دادید تا زمان رشد قسمت میانی و سبز سیر، هر ۲ تا ۳ هفته یکبار باید کوددهی ادامه پیدا کند. بیش از حد کود دادن باعث سوختن گیاه می شود یا در بهترین حالت به رشد رویشی آن اضافه می‌کند.

به طور کلی می توان میزان کود مصرفی برای هر هکتار مزرعه سیر را به شرح زیر بیان کرد:

کود فسفر : 120 تا 200 کیلوگرم

کود ازته: 60-80 کیلوگرم 

کود پتاس: 100 کیلوگرم