امروزه به علت پیشرفت روز افزون علم و فناوری، کشت های گلخانه ای هیدروپونیک سبزیجات، صیفی جات، توت فرنگی و … بیش تر از قبل رونق گرفته است. گوجه فرنگی (Tomato) محبوب ترین محصول تولیدی در گلخانه می باشد که استفاده از این روش در کشت گلخانه ای باعث افزایش طول عمر وکیفیت محصول می شود.
رشد و عملکرد گوجه فرنگی هیدروپونیکی
محصولات هیدروپونیک به محصولاتی میگویند که بجای رشد در خاک، در محلول آب که حاوی مواد مغذی هستند، رشد میکنند. در واقع ریشههای آنها در مواد غیرخاکی قرار میگیرند و مواد مغذی را از طریق آب جذب میکنند. رشد گوجه فرنگی به روش هیدروپونیکی به گیاه اجازه میدهد تا در محیط کنترل شده با کمترین احتمال بیماری رشد پیدا کند و فرایند رشد سریعتر و عملکرد و کیفیت میوه بیشتر بالارود. اما با این حال کاشت هیدروپونیک گوجه فرنگی بسیار کارآمد ولی هر از گاهی گرانتر از کاشت معمولی است. مخصوصا اگر تجربه ی راه اندازی سیستم هیدروپونیک را نداشته باشید.
باتوجه به محدودیت آب، زمین حاصلخیز و هم چنین افزایش عملکرد در واحد سطح و راندمان استفاده از مواد اولیه، ایجاد اشتغال پایدار و … تولید گلخانه ای محصولات گسترش زیادی یافته است. از مزایای مهم احداث گلخانه گوجهفرنگی این است که گلخانه این امکان را فراهم میکند که در همه فصلهای سال اقدام به کاشت و پرورش گوجهفرنگی کرده و محصول تازه را به بازار عرضه کنیم.
بستر کشت گوجه فرنگی
گوجه فرنگی در هر بستر سبک با زهکش مناسب قابلیت رشد دارد. مرسوم ترین بسترهای کشت برای گوجه فرنگی عبارتند از:
1- مخلوط پرلیت و راک وول (ارزانترین بستر)
2- نسبت مساوی پیت ماس و ورمیکولیت
3- مخلوط 60 به 40 پرلیت-کوکوپیت
مواد و تجهیزات مورد نیاز برای رشد گوجه فرنگی
پشم سنگ
این محصول برای رشد گوجه فرنگی عالی است، اما حتما از ماسک و دستکش برای جلوگیری از حساسیت استفاده کنید.
پوست نارگیل
یک انتخاب عالی، به ویژه هنگامی که با خاک رس ترکیب می شود. محصولات بی کیفیت بهتر است با آب شستشو داده شوند چون دارای نمک هستند.
پرلیت
یکی از مواد ارزان و مقرون به صرفه و مؤثر است که بهترین اثر آن ترکیبش با 25٪ ورمیکولیت است.
انواع سیستم های هیدوپونیک برای گوجه فرنگی
آب عمیق
سیستمی ساده برای گوجه فرنگی گیلاسی و سایر گیاهان کوچک.
چند جریانی
یک نسخه بزرگتر از سیستم جزر و مدی که بر نیروی گرانش متکی است. ساختن آن سخت است اما ظرفیت گیاهان بیشتری دارد.
شیبدار تغذیهای
در این سیستم گیاهان را با ریشههای آویزان در یک سطح شیب دار در مقابل گذر مواد مغذی قرار میدهند. این سیستم کمی گران و دارای جزئیات فراوان است اما برخی تولیدکنندگان تجاری آن را ترجیح میدهند.
پرورش بذر گوجه فرنگی
یکی از مراحل مهم در کشت گوجه فرنگی پرورش بذر می باشد. برای داشتن محصول مرغوب و باکیفیت باید گونهای از گوجهفرنگی را برای کاشت انتخاب کنید که با شرایط گلخانهای سازگارتر باشد. هر زمان که برایتان ممکن بود بذرهای گوجه را آماده کشت کنید. اگر بذر گیاهان را از خارج از منزل آوردهاید، ممکن است آفات و بیماری به سیستم هیدروپونیک شما منتقل شود. پس بهتر است بذرها را از جای مطمئن تهیه کنید. بذرها را در یک سینی با مواد مخصوص پرورش هیدروپونیک، به جای خاک معمولی قرار دهید.
برای کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی چه کنیم؟
برای کشت گلخانه ای هیدروپونیک گوجه فرنگی ابتدا باید بستر مورد کشت گوجه فرنگی را برای کاشت نشاء آماده کنید. در سینی نشاء خود سوراخ هایی را به اندازه بوته گوجه فرنگی ایجاد کنید و بذر را در درون آن بکارید. پس از مدتی شاهد رشد گیاه خواهید بود.
زمانی که گیاه رشد کرد و به حد معینی از رشد رسید آن را برای کشت هیدروپونیک به گلخانه انتقال دهید و سپس نشاء های گوجه فرنگی را به همراه بستر مورد کشت به صورت مدرن مورد کشت قرار دهید. در این حین جریان آب از زیر ریشه ها عبور می کند؛ در روش هیدروپونیک مواد آلی را برای تغذیه گیاه به آب اضافه کنید تا گیاه بتواند از آن تغذیه و رشد کند. این گیاه گلهای زیبای زرد رنگی را تولید می کند. گلهای این گیاه در نهایت به میوه گوجه فرنگی تبدیل می شود که می توانید آن را برداشت کنید. پس از برداشت، محصول به دست آمده را مورد بسته بندی قرار می دهند. میوه این گیاه به رنگ قرمز و به صورت گرد و کروی مانند می باشد که طعم دلچسبی دارد. گوجه فرنگی به صورت بوته ای رشد می کند و برای رشد نیاز به دمای مناسب دارد.
یکی از روش های کاشت هیدروپونیک گوجه فرنگی به طریقه خزانه کردن بذرها در قطعات پشم سنگ مخصوص تکثیر یا پرلیت و انتقال نشاء ها به ردیفهای اصلی کاشت انجام میشود. تا زمان شروع گلدهی بوتهها، جوانههای جانبی باید هرس شود. وجود بست بوته برای بستن و نگهداری بوته ها، ضروری است.
دمای مناسب رشد گوجه فرنگی
دما در گلخانه بسیار مهم است. ابتدا دما را بررسی و کنترل کنید. در طول روز دمای هوا باید 18 تا 24 درجه سانتیگراد و در شب باید 13 تا 19 درجه سانتیگراد باشد. برای تنظیم دمای هوا می توانید از ترموستات و فن استفاده کنید. در حالی که گیاهان رشد میکنند، دمای آن را کنترل کنید، زیرا تغییرات دمایی میتواند باعث تغییر چرخه رشد گوجه فرنگی شود.
محلول حاوی مواد مغذی
استفاده از محلول مواد مغذی برای رشد به جای کودهای معمولی بهتر از آب خالی خواهد بود. توصیه میکنیم از محلولهای آلی پرهیز کنید چون ممکن است در اثر نور خورشید تجزیه شده و هم چنین سیستم شما را پیچیدهتر کند. از آنجا که نیازهای سیستم شما با توجه به نوع گوجه فرنگی کشت شده و مواد معدنی آب شما متفاوت خواهد بود، ممکن است نیاز به تنظیم مقدار یا نوع محلول غذایی مورد استفاده شما نیز متفاوت باشد.
به دمای محلول رشد نیز توجه کنید. دمای محلول باید بین 20 تا 25 درجه سانتی گراد باشد. با این حال، شما لازم نیست آن را دقیقا در این محدوده نگه دارید. و اگر کمی به خارج از این محدوده برسد هم، مناسب است. فقط مراقب باشید که دمای محلول کمتر از 15 درجه یا بالاتر از 27 درجه سانتیگراد نرود.