بونسای و نحوه پرورش آن از بخش های جدانشدنی فرهنگ ژاپن میباشد که به اوایل قرن چهاردهم برمیگردد. بونسای در زبان ژاپنی به معنای کاشت شده در ظرف کوچک میباشد. نکته قابل ذکر در ابتدای بحث املای صحیح این کلمه میباشد. بونسای املاهای متفاوتی دارد از جمله: بن سای، بنسای، بنسا. اما نگارش صحیح آن به صورت “بونسای” میباشد.
معرفی بونسای
نکته اساسی در مورد بونسایها این است که بتوان آنها را به همان شکل مشابهی که در طبیعت موجود هستند، پرورش داد. در واقع این درخت باید به گونهای پرورش داده شود که دهه ها و صده هاست در محیط طبیعی خود رشد کرده است. خیلی از افراد به اشتباه فکر میکنند که بونسای نوع خاصی از درختان است، در حالیکه بونسای یک روش هنری پرورش درختان و تلفیقی زیبا از علم باغبانی و هنر میباشد. به عبارتی هرسهای مداوم در طول عمر درخت و سیم پیچیهای هنرمندانه باعث تولید این گیاهان پیر زیبا میشود و نه اصلاحات ژنتیکی و هورمونی. این دو عامل باعث میشوند بونسایها در سنین 100 تا 200 سالگی ارتفاعی در حدود 30 تا 60 سانتی متر داشته باشند.
همانطور که گفته شد این هنر دارای دو تکنیک اصلی است: هرس کردن و سیم پیچی.
در هرس کردن با حذف شاخه های نامناسب، رشد رویشی جای خود را به رشد زایشی داده و توقف رشد طولی یک شاخه باعث رشد متراکم شاخههای جانبی شده و در صورت تکرار این روند، حجم بونسای بیشتر و بیشتر میشود.
سیم پیچی نیز برای تغییر جهت شاخه های نابه جا انجام میشود. به این ترتیب که برای دادن فرم دلخواه به تنه بونسای، شاخه یا تنه را نگه میداریم و دور آن سیم میپیچیم.
شرایط محل نگهداری گلدان بونسای
برای سلامت هرچه بهتر و بیشتر گلدان بونسای خود آن را در جایی قرار دهید که نور کامل و مستقیم خورشید را به مدت 4 تا 6 ساعت دریافت کند. پنجره های جنوبی در منازل بهترین مکان ها برای نگهداری از بونسای ها میباشند. بهترین جا برای بونسای جایی است که حدود یک متر بالاتر از سطح زمین باشد مثل روی میز، داخل قفسه یا کتابخانه.
خاک مناسب بونسای
بونسای به خاک مخصوصی نیاز دارد و واضح است که هر خاکی برای آن مناسب نیست. پس میتوان گفت خاک نیز یکی دیگر از موارد اساسی و مهم در نگهداری از بونسای است. بونسای به خاکی نیاز دارد که سه ویژگی مهم را داشته باشد:
1- زهکشی خوبی داشته باشد و آب اضافی را سریع خارج کند.
2- آب مورد نیاز را در خود نگه دارد.
3- دارای ذرات درشت باشد تا جریان هوا داخل خاک جریان داشته باشد و اکسیژن به ریشه ها برسد.
امروزه خاک مخصوص بونسای در بازار موجود است و به راحتی میتوانید از آن استفاده کنید. این خاکها شامل آکاداما (خرده سفال)، پومیس و سنگ گدازه هستند.
کود مناسب بونسای
بونسای در مقدار کمی خاک رشد میکند پس لازم است به صورت مرتب به آن کود بدهید. در فصل رشد یعنی اوایل بهار تا اواسط پاییز ماهی یکبار به خاک بونسای کود اضافه کنید. این کود میتواند به صورت محلول در آب باشد که در کنار آبیاری به گیاه بدهید یا روی برگها اسپری کنید. در مورد کود مناسب برای بونسای نیز باید بگوییم تقریبا هر نوع کود عمومی مخصوص گیاهان برای بونسای مناسب است. پیشنهاد ما این است که کود را به اندازه نصف میزان غلظت تعیینشده استفاده کنید.
جهت مشاهده انواع کود اینجا کلیک نمایید.
تعویض خاک گلدان بونسای
اصولاً زمانی که ریشه بونسای همه گلدان را پر کند زمان عوض کردن گلدان آن فرا رسیده است. بنابراین در چنین شرایطی باید گلدان آن را بزرگتر کرده و مقداری خاک مناسب نیز به آن اضافه کنید. فقط نکتهای که دراین باره باید به آن توجه کنید این است که، بهتر است گلدان بونسای را در وسط تابستان یعنی ماه مرداد عوض کنید. در مورد عوض کردن خاک بونسای نیز باید بگوییم، خاک بونسای شما زمانی باید عوض شود که خاک آن ضعیف شده باشد.
جالب است بدانید تقریبا بیشتر درختان برگریز (خزان دار) هر دو تا سه سال یک بار و گیاهان همیشهسبز هر چهارپنج سال یک بار نیاز به تعویض گلدان دارند.
رطوبت مورد نیاز بونسای
رطوبت هوا هم برای حفظ سلامتی بونسای مخصوصاً در فصل زمستان بسیار مهم است. یکی از روشهای خوب حفظ رطوبت بونسای، استفاده از جزیره است. در سینی یا ظرف کمعمقی که بزرگتر از اندازه بونسای است، یک یا چند لایه سنگ کوچک بگذارید تا تمامی سطح سینی را بپوشاند. حالا روی آن آب بریزید. جزیره شما آماده است. کافیست گلدان بونسای را روی آن بگذارید. این آب کمکم بخار میشود و رطوبت هوای اطراف بونسای را حفظ میکند.
آب دادن به بونسای
یکی از دلایل مرگ بیشتر درختان، کم آب دادن است. چون لایه خاک بسیار کم عمق است و مستعد خشک شدن بسیار سریع است. درختان بونسای وقتی که لایه بالایی خاکشان خشک میشود، باید آبیاری شوند. بسته به نوع و اندازه درخت و نیز نوع خاک که از آن استفاده میکنید، میزان آبیاری متفاوت است و حتی میتواند روزی یک بار هم باشد. بنابراین بهتر است به جای چسبیدن به یک روتین هر یک از گیاهان زینتی خود را به صورت انفرادی آب دهید. هدف اصلی آبیاری، اشباع کردن کامل سیستم ریشه ای با آب است. برای اطمینان از اشباع مناسب، آبیاری را تا زمانی که آب از منافذ تخلیه بیرون بریزد ادامه دهید. برای تخلیه مناسب بسیاری از درختان میوه خوار با یک سینی برای جمع آوری آب اضافی میآیند. آبیاری بیش از حد هم میتواند برای درخت شما مضر باشد. علائم آبیاری بیش از حد شامل زردی برگ ها و انشعابات شاخه های کوچک است. در صورت عدم تعادل ریشه های آن در آب غرق میشوند و از اکسیژن محروم میشوند که مانع از رشد درخت میشود. فرسایش خاک نیز میتواند ناشی از تخلیه ضعیف خاک باشد. برای اطمینان از اینکه به درستی گیاه خود را آبیاری میکنید، باید هر روز درخت بونسای خود را ارزیابی کنید.
هرس بونسای
شاخه ها، غنچه ها و برگ های بونسای به هرس نیاز دارند.
هرس کردن شاخه ها رشد شاخه های کوچک تر را تحریک می کند و به شما این امکان را می دهد که شکل درخت خود را کنترل کنید. جوانه های جدا شده از شاخه ها، رشد برگ فشرده ای را تولید میکنند و رشد برگ های کوچک تر را افزایش میدهد. به طور معمول، زمانی که رشد جدیدی را میبینید که شروع به تبدیل شدن به شکل درخت را به حالت نامطلوب میکند، باید هرسش کنید. برای گلدهی بونسای، هرس باید در طول بهار انجام شود تا گل های بیشتری را برای رشد در سال بعد تشویق کنند.
هرس ساختاری تکنیک پیشرفته تر است که باید زمانی انجام شود که درخت خواب باشد. این فرآیند شامل حذف شاخه های اولیه ساختاری درخت است و نیازمند مهارت های حرفه ای برای اطمینان از بازیابی درخت است.
یک راه دیگر برای شکل صحیح این درخت، سیم بستن به شاخه های آن است. شما می توانید شکل و الگوی رشد شاخه های مشخصی را با پیچیدن یک سیم نازک در اطراف آن ها کنترل کنید.
این کار در طول زمستان زمانی انجام میشود که برگ های درخت ریخته اند. دقت کنید که مراقب رشد شاخه باشید و در صورت لزوم سیم را بردارید. اگر شاخه خیلی سریع رشد کند می تواند به داخل سیم رشد کند و باعث زخمی شدن تنه شود.
جهت خرید ادوات کشاورزی هرس اینجا کلیک نمایید.